اخبار محیط زیست
روز جهانی مبارزه با بیابانزایی هر ساله در روز ۱۷ ژوئن برابر با ۲۷ خرداد ماه جهت ارتقای آگاهی مردم نسبت به پدیده گسترش بیابان، تخریب سرزمین، خشکسالی و نقش انسان در تشدید آن، در سراسر جهان برگزار می‌شود. گسترش بیابان‌ها و به تبع آن فرسایش خاک‌های حاصلخیر، آسیب جدی به کشاورزی، دامداری و منابع آبی وارد کرده و در نهایت به مهاجرت‌های زیست محیطی منجر شده است.
شعار امسال روز بیابانزایی، «بیائید آینده را با هم بسازیم» است. ایران جزو پنج کشور اولی است که به پیمان مبارزه با بیابانزایی (UNCCD) پیوست. از چند دهه گذشته تاکنون این پدیده جزوه چالشهای زیست محیطی ایران است که کمتر به آن پرداخته شده است.
سنجش از دور سازمان فضایی کشور، سالهاست به شیوه مطالعه روی سیستم‌های زمین شامل هوا، آب، خاک، گیاه و انسان به نتایج قابل توجهی در خصوص عوامل موثر در بیابانزایی رسیده است. در هر کدام از بخش های کره زمین، باید مواردی مورد بررسی قرار بگیرد.
آب کره
«آب کره» هیدروسفر (hydrosphere) در جغرافیایی فیزیکی بیانگر مجموعه آب موجود در زیر، رو و فضای یک سیاره است. پایش وضعیت بدنه‌های آبی و تغییرات آنها در طول زمان، پایش شبکه رودها اعم از دائمی و فصلی، پایش محدوده‌های تحت تاثیر سیل (قبل و بعد از وقوع)، پایش سطح پوشیده از برف و تخمین آب معادل آن، پایش درجه حرارت سطح آب دریاها مواردی است که سنجش آنها می‌تواند در بیابانزایی مثمرثمر باشد.
هوا کره
همان‌طور که دور زمین را آب فرا گرفته، هوا نیز جزو جدانشدنی کره زمین است. پوشش هوایی که ما در آن زندگی می‌کنیم، «هوا کره» (Atmosphere) نام دارد.
پایش گرد و غبار و شناسایی کانون‌های تولید گرد و غبار، پایش میزان تشعشعات لحظه‌ای خورشید، پایش شکل‌گیری و حرکت جریانات جوی جزو مواردی است که در هواکره مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
خاک کره
خاک کره یا ژئوسفر (Geosphere) به متراکم‌ترین نقاط زمین که با سنگ پوشیده شده، اشاره دارد. کارشناسان سنجش از دور معمولا برای مقوله بیابانزایی عموما پایش حرکت و جابه‌جایی شن‌های روان و پیشروی بیابان‌ها، مطالعه وضعیت مورفولوژی (ریخت‌شناسی) زمین و مطالعه سازنده‌ها، پایش خط واره‌ها، شکستگی و گسل‌ها، پایش درجه حرارت سطح زمین، پایش رطوبت خاک و بررسی تغییرات دوره‌ای را مدنظر قرار می‌دهند.
گیاه کره
پایش منظم پوشش گیاهی و تغییرات دوره‌ای آنها، پایش وضعیت مراتع و جنگل‌ها و تغییرات دوره‌ای‌شان، پایش تغییرات پوشش و کاربری سطح زمین، پایش اراضی زراعی و کشاورزی و تعیین نوع کشت از جمله مواردی است که باید در جهت بیابان‌زدایی انجام شود. رصد کردن پوشش گیاهی کره زمین، می‌تواند در برنامه‌ریزی برای این امور، مثمر ثمر باشد.
حوزه انسان کره
بررسی عملکرد انسان‌ها و نقشی که در محیط‌زیست ایفا می‌کنند از آن دست مسائلی است که گاهی تاثیرش از مسائل طبیعی نیز پیشی می‌گیرد. عوامل انسانی در ساخت و گسترش بیابان‌ها نقش بسزایی ایفا می‌کنند.
پایش سکونتگاه‌ها و تغییرات دوره‌ای آنها، پایش محل مراکز صنعتی و فعالیت‌های مرتبط با آن و پایش وضعیت جاده‌ها در مناطق متاثر از بیابان‌ها جز مسائلی است که باید برای جلوگیری از گسترش بیابان‌ها مدام مورد رصد و ارزیابی قرار بگیرند.
منبع خبر : خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)
