سایه سنگین محدودیت منابع انرژی کم و بیش بر اقتصاد تمامی کشورها اعم از صنعتی و توسعه یافته و یا در حال توسعه گسترده شده است.
در ایران نزدیک به ۳۷درصد از انرژی مصرفی کشور در بخش ساختمان‌ها استفاده می‌شود. از این میزان حدود ۶۰ درصد صرف گرمایش و سرمایش ساختمان ها می شود یعنی ۲۲ درصد از کل مصرف انرژی که عوامل موثر در مصرف انرژی ساختمان را می توان منوط به کابری ساختمان (مسکونی، اداری یا تجاری)، گونه‌بندی جغرافیایی نیاز انرژی گرمایی سرمایی سالانه محل استقرار ساختمان، سطح زیربنایی مفید ساختمان، نوع شهر محل احداث ساختمان، شرایط بهره‌گیری از انرژی خورشیدی، نوع انرژی مصرفی برای تامین گرمایش، سرمایش و آب گرم مصرفی، وضعیت پوسته خارجی ساختمان، نوع تجهیزات انرژی‌بر و چگونگی استفاده از آنها دانست.
در این میان می توان اقداماتی را برای صرفه‌جویی انرژی در یک ساختمان به کار برد، از جمله جمع آوری اطلاعات و بررسی وضعیت موجود، تحلیل اطلاعات و ارائه راهکار، اجرای راهکارهای بهینه‌سازی با اولویت بدون هزینه، کم‌هزینه و پرهزینه.
برچسب انرژی ساختمان بیانگر کارایی انرژی ساختمان است و حاوی شاخص‌های مصرف برق، سوخت، سرمایش فضاها، روشنایی و گرمایش فضا می شود.
این برچسب برای همه اقلیم‌های کشور دارای ظاهری یکسان بوده و تنها تفاوت موجود در اقلیم‌های پنج‌گانه مربوط به بازه‌بندی رده‌های A تا G است.
ممیزی انرژی ساختمان شامل توصیه‌ها و پیشنهاداتی است که برای بهبود عملکرد انرژی ساختمان، توسط شرکت ممیزی انرژی و براساس اندازه‌گیری تهیه می‌شود. در گزارش ممیزی انرژی اقدامات مدیریتی و عملکردی کم‌هزینه و بی‌هزینه برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در اختیار مالکین قرار می‌گیرد.
مدیریت انرژی در ساختمان‌های اداری – تجاری به تشخیص مواردی اختصاص دارد که با بهبود بنا و بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های مکانیکی (گرمایش، سرمایش و …) و الکتریکی (روشنایی، آسانسور و …) زمینه‌های کاهش مصرف انرژی و هزینه‌های مربوطه را فراهم آورد.
گروه مدیریت انرژی یا مدیر انرژی به مجموعه یا فردی اطلاق می شود که مسوول هماهنگی و انجام برنامه مدیریت انرژی در یک واحد بوده و دارای وظایفی مانند برنامه‌ریزی، هدایت و رهبری، پایش و ارزیابی خط مشی انرژی، گزارش عملکرد انرژی به مدیریت ارشد، بالابردن دانش و آگاهی کل سازمان در مورد انرژی، تعیین راهکارهای مختلف افزایش بهره‌وری انرژی و تعیین نیازهای آموزشی سازمان برای مهارت‌های مربوط به انرژی است. برای موفقیت در یک برنامه مدیریت انرژی تعیین مدیر انرژی یکی از مهم‌ترین اقدامات بی‌شمار می‌رود.
ساده‌ترین راه برآورد میزان انرژی مورد نیاز در ساختمان‌ها، جمع‌آوری قبوض آب، گاز، سوخت و برق در طول یک سال است. با تبدیل واحد تمام حامل‌های انرژی به kWh و جمع آنها با یکدیگر میزان مصرف سالانه انرژی به دست می‌آید و با تقسیم این عدد بر زیربنای ساختمان برحسب m۲ مقدار انرژی مصرفی (شاخص) به ازای هر مترمربع از ساختمان (kWh/m۲) حاصل می‌شود.
بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش گرمایش
پوسته ساختمان در مصرف انرژی الکتریکی و فسیلی بسیار موثر است، زیرا در فصل سرد حرارت از ساختمان خارج و در فصل گرم حرارت از بیرون به داخل ساختمان نفوذ می‌کند. جذب تشعشات خورشید از پنجره و اتلاف انرژی از طریق دیوارها، کف، سقف و پنجره‌ها در ارتباط با انرژی و پوسته باید مورد بررسی قرار گیرد.
عدم درزگیری صحیح پنجره‌ها و درب ورودی و نیز عدم عملکرد صحیح دمپرها باعث هدر رفت انرژی مورد نیاز برای گرمایش و سرمایش ساختمان‌ها می‌شود اما به راحتی می توان با بکارگیری یک درزگیر با دوام، از نفوذ و خروج هوا جلوگیری کنیم.
درزبندی در و پنجره‌های ساختمان یکی از راهکارهای جلوگیری از اتلاف انرژی در ساختمان است. معمولا اولین اقدام با درزبندی منابع یا مکان‌های غیرمتحرک آغاز می‌شود که بیشترین اتلاف را به خود اختصاص داده‌اند. بهتر است درزگیرهایی انتخاب شوند که علاوه بر منعطف بودن، طول عمر بالایی نیز داشته باشند.
نصب پنجره‌های دو جداره با قاب‌های فلزی ترمال بریک، چوبی و یا UPVC استاندارد باعث به حداقل رساندن نفوذ هوا از بیرون به داخل ساختمان و جلوگیری از اتلاف انرژی می‌شود. این پنجره‌ها عایق صوتی خوبی نیز هستند.
عایق‌کاری نقش بسیار مهمی در گرم نگه‌داشتن ساختمان در فصل زمستان و خنک نگه داشتن آن در تابستان دارد. به کمک عایق‌کاری می‌توان دمای داخلی یک ساختمان را در زمستان پنج درجه گرم‌تر و در تابستان ۱۰ درجه خنک‌تر نگه داشت. هرچه میزان مقاومت حرارتی عایق بالاتر باشد، آن عایق، حرارت کمتری را از خود عبور می‌دهد.
جذب تشعشات خورشیدی در مصرف انرژی ساختمان اثر مستقیمی دارد. میزان جذب بستگی به جهت ساختمان و نوع پنجره دارد. در اقلیم سرد به منظور استفاده بیشتر از تابش، جهت‌گیری ساختمان به گونه‌ای انتخاب شود که در زمستان سطوح بیشتری در معرض تابش قرار گیرند. در اقلیم‌های گرم با استفاده از پنجره‌های مشبک، ضمن تامین هوا و نور مورد نیاز از تابش مستقیم آفتاب نیز جلوگیری خواهد شد.
با کاشت درختان همیشه سبز در ضلع جنوبی ساختمان، علاوه بر کاهش تلفات حرارتی، از نفوذ هوای سرد به داخل ساختمان نیز تا حدودی جلوگیری می‌شود. یکی از ساده‌ترین ابزار کنترل تشعشع، استفاده از سایبان مناسب بر روی پنجره‌هاست.
خاموش کردن تاسیسات سرمایش و گرمایش و تهویه مطبوع مرکزی، بعد از ساعات اداری و آخر هفته و روزهای تعطیل و نیز نصب سامانه کنترل هوشمند سیستم سرمایش تراکمی، کاهش کارکرد چیلرها در روزهای تعطیل و ساعات غیراداری توصیه می شود. این مهم حتی‌المقدور با بکار گماردن یکی از پرسنل تاسیسات و با برنامه‌ریزی قبلی میسر خواهد بود.
تنظیم دمای اتاق‌ها روی درجه حرارت ۲۶ – ۲۴ درجه در تابستان. (در ازای افزایش هر یک درجه، حدود پنج درصد در مصرف برق صرفه‌جویی خواهد شد.)
نوع کولر را متناسب با مناطق آب و هوایی انتخاب کنید. انتخاب کولرهای آبی در مناطق گرم و خشک، که برای داشتن محیطی با هوای مطبوع در اتاق‌ها و فضاهای داخل ساختمان حتما نیاز به هوای خنک همراه با رطوبت می‌باشد، بهترین گزینه است.
استفاده از پنجره مناسب با قاب UPVC با شیشه دو جداره Low E موجب کاهش حدود ۳۵ درصد از بار سرمایش می‌شود.
همچنین استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف به عنوان جایگزینی مناسب برای لامپ‌های التهابی می تواند تاثیر زیادی در کنترل انرژی داشته باشد این لامپ‌ها تنها یک چهارم انرژی لامپ‌های التهابی را استفاده می‌کنند، در حالی‌که عمر آنها ۱۰ برابر لامپ‌های التهابی است. بیش از ۹۵ درصد برق مصرف شده در لامپ‌های رشته‌ای به گرما تبدیل می‌شوند در صورتی که تولید گرما در لامپ‌های کم‌مصرف و مهتابی بسیار کمتر است.
لامپ‌های LED با مصرف بسیار پایین، طول عمری بین ۵۰ تا ۶۰ هزار ساعت دارند. این طول عمر قابل مقایسه با طول عمر لامپ‌های دیگر نیست.
